| Dönem | Bebeklik | Erken Çocukluk | Okul Öncesi | Okul Çağı | Ergenlik | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Yaş | Yenidoğan | İlk Hafta | 1.Ay | 2.Ay | 3.Ay | 4.Ay | 6.Ay | 9.Ay | 12.Ay | 18.Ay | 24.Ay | 30.Ay | 3.Yaş | 4.Yaş | 5.Yaş | 6.Yaş | 7.Yaş | 8.Yaş | 9.Yaş | 10-14.yaş | 15-18.Yaş | 19-21.Yaş | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Öykü | Yenidoğan | İlk Hafta | 1.Ay | 2.Ay | 3.Ay | 4.Ay | 6.Ay | 9.Ay | 12.Ay | 18.Ay | 24.Ay | 30.Ay | 3.yaş | 4.yaş | 5.yaş | 6.yaş | 7.yaş | 8.yaş | 9.yaş | 10-14.yaş | 15-18.yaş | 19-21.yaş | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ölçümler | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Yenidoğan | İlk Hafta | 1.Ay | 2.Ay | 3.Ay | 4.Ay | 6.Ay | 9.Ay | 12.Ay | 18.Ay | 24.Ay | 30.Ay | 3.yaş | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Baş çevresi ölçümü oksipital kemiğin en çıkıntılı noktasından, kulaklar ve kaşların üzerinden geçecek şekilde esnemeyen dar bir mezür ile yapılır. Ölçümü etkileyebilecek saç bantları ve tokalarının çıkartılması gerekmektedir. Baş çevresi 0-3 yaş arasındaki çocuklarda düzenli aralıklarla izlenir. Üç yaşından büyük çocuklarda üç yaşına ait ölçüm yok ya da daha önce bir sorun saptandı ise ölçüm alınır. Ölçümler yaşa ve cinse özgü standart tablo ya da grafikler yardımı ile değerlendirilir. Büyümenin değerlendirilmesi: Çocukların çoğu genetik olarak belirlenmiş persentili takip ettiği için daha once stabil olan büyüme eğrisinden önemli sapmalar araştırılmalıdır. Büyüme yetersizliği, izlem suresi icinde kilo kaybının ya da ardışık iki kontrolde kilo alamamanın ya da duşuk kilo alım hızının (0-3 aylık iken < 20 g/gün, 3-6 aylık iken < 9 g/gün) gözlenmesidir. Çocuğun herhangi bir zaman dilimi icinde bulunduğu persentili koruması istenir. Büyüme yetersizliği demek icin bulunduğu persentilden iki majör persentil düşme olması gerekmektedir. Vakanın 75. persentilde iken 10. persentile düşmesi ya da vakanın büyüme eğrisinin iki major persentili keserek aşağı inmesi örnek olarak verilebilir. Sadece tek ölçümle değerlendirilen ve 25. persentilde bulunan bir çocuk, o andaki büyümenin değerlendirilmesi ile “normal” olarak değerlendirilir. Aynı çocuk, büyüme hızına gore izlenirken daha önceki ölçümü 90 persentil ise “büyüme duraklaması (büyüme yetersizliği)” tanısı alır. Böylece, büyüme duraklamasının tedavisi erkenden verilerek çocuğun malnutrisyona girmesi önlenir. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Yenidoğan | İlk Hafta | 1.Ay | 2.Ay | 3.Ay | 4.Ay | 6.Ay | 9.Ay | 12.Ay | 18.Ay | 24.Ay | 30.Ay | 3.yaş | 4.yaş | 5.yaş | 6.yaş | 7.yaş | 8.yaş | 9.yaş | 10-14.yaş | 15-18.yaş | 19-21.yaş | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Boy ölçümü: Ölçüme başlamadan önce ölçümü etkileyebilecek nesneler (saç tokası, topuklu ayakkabı gibi) çıkartılır. İki yaşın altındaki çocuklarda ölçüm “baş-ayak tahtası” ile yatar pozisyonda yapılır. Bu düzeneğin baş parçası sabit, ayak tahtası hareketlidir. Hastanın başı (verteks) “baş tahtası”na sıkıca değecek şekilde yerleştirilir (Şekil 1). Hastanın bakış doğrultusu zemin ile 90o açı yapmalıdır. Dizler ekstansiyonda ve ayak bilek eklemi 90o fleksiyonda iken hareketli “ayak tahtası” ile sıkıca temas ettirilir. Hareketli ayak tahtasının bulunduğu hizada mezürün gösterdiği uzunluk okunur. Bebeklerin boylarını ölçerken dizlerine bastırılmaması gereklidir. Bu durum bebeğin kalça sorunu yaşamasına neden olabilir. İki yaşın üstündeki çocuklarda ölçüm çocuk ayakta dururken yapılır. Düz bir duvara tespit edilmiş cetvel üzerinde hareketli bir “baş tahtası” sistemi kullanılır. Başın arkada en çıkıntılı bölgesi, omuzlar, gluteal bölge, bacakların arka yüzü ve topuklar arkadaki duvara değdirilir. Topuklar birbirine bitişik durumda olmalı ve çocuğun bakış doğrultusu ile arkadaki düzlem arasında 90o‘lik açı bulunmalıdır. Boyun ayakta ölçümü, yatarak ölçüme göre daha kısadır. Bu nedenle, çocuğun yatarak ya da ayakta ölçümü dikkate alınarak uygun büyüme kartlarına işaretlenir. “YENİ DOĞAN BEBEKLERDE” dizlere çok fazla baskı uygulanmaz, bastırılmaz, bebeğin doğal pozisyonu çok zorlanmaz, bebeğe zarar verilebilir. Bu nedenle minimum baskı uygulanır. Büyümenin değerlendirilmesi: Çocukların çoğu genetik olarak belirlenmiş persentili takip ettiği için daha once stabil olan büyüme eğrisinden önemli sapmalar araştırılmalıdır. Büyüme yetersizliği, izlem suresi icinde kilo kaybının ya da ardışık iki kontrolde kilo alamamanın ya da duşuk kilo alım hızının (0-3 aylık iken < 20 g/gün, 3-6 aylık iken < 9 g/gün) gözlenmesidir. Çocuğun herhangi bir zaman dilimi icinde bulunduğu persentili koruması istenir. Büyüme yetersizliği demek icin bulunduğu persentilden iki majör persentil düşme olması gerekmektedir. Vakanın 75. persentilde iken 10. persentile düşmesi ya da vakanın büyüme eğrisinin iki major persentili keserek aşağı inmesi örnek olarak verilebilir. Sadece tek ölçümle değerlendirilen ve 25. persentilde bulunan bir çocuk, o andaki büyümenin değerlendirilmesi ile “normal” olarak değerlendirilir. Aynı çocuk, büyüme hızına gore izlenirken daha önceki ölçümü 90 persentil ise “büyüme duraklaması (büyüme yetersizliği)” tanısı alır. Böylece, büyüme duraklamasının tedavisi erkenden verilerek çocuğun malnutrisyona girmesi önlenir. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Yenidoğan | İlk Hafta | 1.Ay | 2.Ay | 3.Ay | 4.Ay | 6.Ay | 9.Ay | 12.Ay | 18.Ay | 24.Ay | 30.Ay | 3.yaş | 4.yaş | 5.yaş | 6.yaş | 7.yaş | 8.yaş | 9.yaş | 10-14.yaş | 15-18.yaş | 19-21.yaş | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ağırlık ölçümü: Süt çocuklarının ağırlıkları yaşına göre yatarak ya da oturarak bebek terazilerinde, daha büyük ve ayakta durabilen çocuklarda ise normal basküllerde ölçülebilir. Ağırlık ölçümü çocuğun giysileri çıkarılarak, sadece iç çamaşırları ile yapılmalıdır. Ölçüm öncesi terazi ayarı sıfırlanmalıdır. Büyümenin değerlendirilmesi: Çocukların çoğu genetik olarak belirlenmiş persentili takip ettiği için daha once stabil olan büyüme eğrisinden önemli sapmalar araştırılmalıdır. Büyüme yetersizliği, izlem suresi icinde kilo kaybının ya da ardışık iki kontrolde kilo alamamanın ya da duşuk kilo alım hızının (0-3 aylık iken < 20 g/gün, 3-6 aylık iken < 9 g/gün) gözlenmesidir. Çocuğun herhangi bir zaman dilimi icinde bulunduğu persentili koruması istenir. Büyüme yetersizliği demek icin bulunduğu persentilden iki majör persentil düşme olması gerekmektedir. Vakanın 75. persentilde iken 10. persentile düşmesi ya da vakanın büyüme eğrisinin iki major persentili keserek aşağı inmesi örnek olarak verilebilir. Sadece tek ölçümle değerlendirilen ve 25. persentilde bulunan bir çocuk, o andaki büyümenin değerlendirilmesi ile “normal” olarak değerlendirilir. Aynı çocuk, büyüme hızına gore izlenirken daha önceki ölçümü 90 persentil ise “büyüme duraklaması (büyüme yetersizliği)” tanısı alır. Böylece, büyüme duraklamasının tedavisi erkenden verilerek çocuğun malnutrisyona girmesi önlenir. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 24.Ay | 30.Ay | 3.yaş | 4.yaş | 5.yaş | 6.yaş | 7.yaş | 8.yaş | 9.yaş | 10-14.yaş | 15-18.yaş | 19-21.yaş | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Beden Kitle İndeksinin Hesaplanması: - Ölçülen boy uzunluğu santimetreden metre cinsine çevrilir - Kilogram cinsinden vücut ağırlığına bölünür. - Standart değerlerle kıyaslanır. Değerlendirme: Beden kitle indeksi (BKI)= Vücut ağırlığı (kg)/ Boy uzunluğu (m2) 5-19 yaş grubu WHO-2007 referans değerlerine göre değerlendirilir. 19 yaş ve üzerindeki bireylerde ise BKI hesaplanır ve aşağıdaki tabloya göre değerlendirilir.
19 Yaş ve Üzeri Bireylerde BEDEN KİTLE İNDEKSİ Değerleri (kg/m2)
Büyümenin değerlendirilmesi: Çocukların çoğu genetik olarak belirlenmiş persentili takip ettiği için daha once stabil olan büyüme eğrisinden önemli sapmalar araştırılmalıdır. Büyüme yetersizliği, izlem suresi icinde kilo kaybının ya da ardışık iki kontrolde kilo alamamanın ya da duşuk kilo alım hızının (0-3 aylık iken < 20 g/gün, 3-6 aylık iken < 9 g/gün) gözlenmesidir. Çocuğun herhangi bir zaman dilimi icinde bulunduğu persentili koruması istenir. Büyüme yetersizliği demek icin bulunduğu persentilden iki majör persentil düşme olması gerekmektedir. Vakanın 75. persentilde iken 10. persentile düşmesi ya da vakanın büyüme eğrisinin iki major persentili keserek aşağı inmesi örnek olarak verilebilir. Sadece tek ölçümle değerlendirilen ve 25. persentilde bulunan bir çocuk, o andaki büyümenin değerlendirilmesi ile “normal” olarak değerlendirilir. Aynı çocuk, büyüme hızına gore izlenirken daha önceki ölçümü 90 persentil ise “büyüme duraklaması (büyüme yetersizliği)” tanısı alır. Böylece, büyüme duraklamasının tedavisi erkenden verilerek çocuğun malnutrisyona girmesi önlenir. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Yenidoğan | İlk Hafta | 1.Ay | 3.Ay | 4.Ay | 6.Ay | 9.Ay | 12.Ay | 18.Ay | 24.Ay | 30.Ay | 3.yaş | 4.yaş | 5.yaş | 6.yaş | 7.yaş | 8.yaş | 9.yaş | 10-14.yaş | 15-18.yaş | 19-21.yaş | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Çocuklarda hipertansiyon sıklığı ve kan basıncı ölçmenin önemi Çocuklarda % 1-3 oranında görülen kan basıncı yüksekliği, erişkin dönemdeki hipertansiyon, kalp ve beyin hastalıkları ve böbrek yetmezliği gelişimi için risk faktörüdür. Çocuklarda hipertansiyon sıklıkla, böbrek hastalıkları başta olmak üzere, ikincil nedenlerle meydana gelmektedir. Hipertansiyona neden olan bu hastalıkların erken tanı ve tedavisi için de çocuklarda kan basıncı değerlendirilmesi önemlidir. Günümüzde ergenlerde birincil (esansiyel) hipertansiyon sıklığında da, artan obezite sıklığı ile paralel, % 5 oranına varan artış görülmektedir. Çocuklarda kan basıncı ne zaman ölçülmelidir?
Çocuklarda kan basıncı ölçüm yöntemi
Çocuklarda kan basıncı ölçümünün değerlendirilmesi
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Duyusal Taramalar | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Yenidoğan | İlk Hafta | 1.Ay | 2.ay | 3.Ay | 4.Ay | 6.Ay | 9.Ay | 12.Ay | 18.Ay | 24.Ay | 30.Ay | 3.yaş | 4.yaş | 5.yaş | 6.yaş | 7.yaş | 8.yaş | 9.yaş | 10-14.yaş | 15-18.yaş | 19-21.yaş | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
İşitme Taraması
İşitmenin Değerlendirilmesi
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Yenidoğan | İlk Hafta | 1.Ay | 2.ay | 3.Ay | 4.Ay | 6.Ay | 9.Ay | 12.Ay | 18.Ay | 24.Ay | 30.Ay | 3.yaş | 4.yaş | 5.yaş | 6.yaş | 7.yaş | 8.yaş | 9.yaş | 10-14.yaş | 15-18.yaş | 19-21.yaş | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
36-42 Ay Çocuklar İçin Görme Muayenesi Akış Şeması 
Çocuk Göz Sağlığı Taramasında Kullanılması Önerilen Yöntemler
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Davranışsal değerlendirme | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1.Ay | 2.Ay | 3.Ay | 4.Ay | 6.Ay | 9.Ay | 12.Ay | 18.Ay | 24.Ay | 30.Ay | 3.yaş | 4.yaş | 5.yaş | 6.yaş | 7.yaş | 8.yaş | 9.yaş | 10-14.yaş | 15-18.yaş | 19-21.yaş | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1.Ay | 2.Ay | 3.Ay | 4.Ay | 6.Ay | 9.Ay | 12.Ay | 18.Ay | 24.Ay | 30.Ay | 3.yaş | 4.yaş | 5.yaş | 6.yaş | 7.yaş | 8.yaş | 9.yaş | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 10-14.yaş | 15-18.yaş | 19-21.yaş | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ergenlerde Psikososyal Öykü- GörüşmeErgenlik döneminin özellikleri düşünüldüğünde, ergenlerden ayrıntılı ve doğ- ru bir psikososyal öykü alınmasının ne kadar önemli olduğu anlaşılabilir. Ergenlere yaklaşım birçok hekim için, çoğu açıdan zorlayıcı özellikler barındırır. 1985’te “HEADSS” envanterinin tanımlanması ve birçok ülkede kullanılmaya başlanmasıyla, hekimlerin ergenlerle daha rahat ve daha sistematik bir şekilde iletişime geçmesinin de kapıları açılmıştır. 2004 yılında ise bu akronim, “HEEADSSS” olarak genişletilmiş ve ergenlerdeki olası mortalite ve morbidite nedenlerinin daha geniş bir bakış açısıyla değerlendirilmesine olanak sağlamıştır. Akronim; olarak açılmaktadır. Psikososyal görüşmenin yapılabilmesi için ergenin sağlık ve bilinç durumunun yerinde olması gereklidir ve “HEEADSSS” görüşmesi mutlaka ergenle yalnız yapılmalıdır. Görüşme başlamadan önce ergene gizlilik ilkeleri ayrıntılı olarak açıklanmalıdır. “HEEADSSS” görüşmesi ortalama 20-30 dakika arasında sürmektedir. Görüşme sırasında mutlaka açık uçlu sorular sorulmalı ve kesin yargılardan kaçınılmalıdır. Bazen görüşme sırasında tespit edilen probleme yönelik ayrıntılı değerlendirilme yapılması gerektiğinden, diğer psikososyal gözden geçirmeler yapılamayabilir. Böyle durumlarda hekimler ilk görüşmede ergenden tüm bilgileri alamayabilir ve takip eden görüş- meler sırasında daha ayrıntılı bilgi edinebilirler.
“Home” (Ev): Ergenin ev ortamıyla ilgili sorular psikososyal görüşme için iyi bir başlangıç noktasıdır. Evde ergenin kimlerle yaşadığı, nerede yaşadığı, yaşadığı kişilerle olan ilişkileri, yaşadığı kişilerin meslekleri, yakın zamanda taşınma ya da ev ortamında bir değişiklik yaşanıp yaşanmadığı, kişisel sorunlarını evde kiminle paylaşmayı tercih ettiği, kendine ait bir odası olup olmadığı sorgulanmalıdır. Görüşmenin gidişatına ve elde edilen bilgilere göre ev ortamında şiddet varlığı ya da evden kaçma girişimi de sorulabilir. İlk olarak “Annen ve babanla iyi anlaşır mısınız?” gibi bir soru yöneltmek hem yönlendirici olması, hem “Evet” ya da “Hayır” olarak cevaplanması hem de hekim tarafından ergenin her iki ebeveyninin de olduğunun varsayılması nedeniyle iyi bir sorma şekli değildir. Bunu yerine “Evde kimlerle birlikte yaşıyorsun?” sorusunun tercih edilmesi daha doğru bir yaklaşım olacaktır. “Education/Employment” (Eğitim ve iş): Genellikle ergenlerin hayatlarının çoğu okul ortamında geçmektedir, bu nedenle okul yaşantısının ayrıntılı olarak sorgulanması çok önemlidir. Okul başarısı hem akademik (notlar), hem de sosyal (ders dışı aktiviteler) yönleriyle sorgulanmalıdır. Yakın zamanda akademik başarıda bir düşüş; depresyon ve madde kullanımı gibi sorunların veya öğrenme güçlüğü ya da dikkat eksikliğinin bir belirteci olabilir. Daha büyük ergenlere gelecek planları ve ilerideki meslek tercihleri de sorulmalıdır. Hangi okula gittiği, okulun bulunduğu bölgenin riskli olup olmaması açısından da önemlidir. Bazı ergenler okulla birlikte bir işte çalışıyor, ya da okulu bırakmış olabilir. Böyle durumlarda hangi işte, haftada kaç saat çalıştığı, o işi tercih etme nedeni ve okulu bırakmasına ya da okulla birlikte ek olarak bir işte çalışmasına neden olan koşullar sorgulanmalıdır. Hiç sınıf tekrarı yapıp yapmadığı ya da okul değiştirip değiştirmediği de ergenin okul yaşantısının değerlendirilmesinde önemlidir. Yine soru sorma şekli olarak “Okul nasıl gidiyor?” sorusuna ergen büyük olasılıkla “İyi” ya da “Fena değil” şeklinde cevap verecek ve konuşma daha fazla ilerlemeyecektir. Bunun yerine “Bana okulundan bahseder misin?” ya da “İyi ve kötü olduğun dersler hangileri?” ergeni daha çok şey anlatmaya teşvik edecek soru tipleridir. “Eating” (Yeme tutum): Ergenlerde yeme tutumuyla ilgili bozukluklar giderek daha sık oranlarda görülmektedir. Yeme davranışlarının değerlendirilmesi; ergenlerde beden algısı, kendine güven, psikolojik stres ve depresif düşünce içeriği hakkında bilgilendirici olması açısından da önem taşımaktadır. Sık atıştırma, fazla miktarda abur cubur tüketme gibi yeme alışkanlıkları obezite açısından; sık diyet yapma, çok kısıtlayıcı diyetler uygulama, aşırı egzersiz ve kusma yeme bozuklukları açısından hekimin dikkatini çekmelidir. Ergenin beden algısı mutlaka sorgulanmalıdır. Yakın zamanda kilo kaybı ya da alımı, kilosundan memnun olup olmadığı ve kilosunu korumak için neler yaptığı sorulmalıdır. Ergenin yemesinin kontrolden çıktığını hissetmesi ve tıkınma ataklarının olması da müdahale edilmesini gerektirir. Bu kısımdaki sorulara örnek olarak, “Nasıl beslenirsin?”, “Bedeninle ilgili beğendiğin ve beğenmediğin yönler nelerdir?” ya da “Sence sağlıklı bir diyet nasıl olmalıdır ve senin beslenmen bu tanımına uygun mu?” diye sormak uygun bir yol olacaktır. “Activities” (Akranlarla aktivite): Ergenlerin akran ilişkileri ve akranlarıyla birlikte yaptıkları aktiviteler psikososyal görüşmenin çok önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Ergenlenin okul sonrası nerede, kimlerle, ne yapmaktan hoşlandığı, hobileri, spor ilgisi, kitap okuma isteği, televizyon ya da bilgisayar başında ne kadar zaman geçirdiği sorulmalıdır. Ergenin hiçbir aktivitede bulunmaması, arkadaşlık ilişkilerinden hoşlanmadığını ifade etmesi ya da sürekli sıkıldığından bahsetmesi depresyon açı- sından çok uyarıcıdır. Burada da benzer şekilde “Okul dışında herhangi bir aktivitede bulunur musun?” yerine “Arkadaşlarınla eğlenmek için neler yaparsınız?” daha doğru bir yaklaşımdır. “Drugs” (Madde kullanımı): Madde kullanım öyküsü alınırken çok dikkatli ve duyarlı olunmalıdır. Çoğunlukla sigara ve alkol ergenler tarafından madde olarak algılanmadığından, ayrıca vurgu yapmak gerekebilir. Ergenden madde kullanım öyküsü alınırken, ergene doğrudan madde kullanıp kullanmadığının sorulmasındansa; okul, yaşanılan mahalle, ev içerisinde ve arkadaş çevresinde madde kullanımının sorgulanması daha doğru bir başlangıç olacaktır. Kullanılan maddelerin türleri, ne kadar süredir kullanıldığı, miktarları ve bırakmak isteyip istemediği gibi bilgiler eleştirmeden, yargılamadan sorgulanmalıdır. Bırakmak istediğini belirtiyorsa bu konuda psikiyatri uzmanı ya da çocuk psikiyatri uzmanına yönlendirilmelidir. Madde kullanımı sonrasında araba kullanma ya da madde etkisi altındakilerin arabasına binme gibi riskli davranışların varlığı atlanmamalıdır. Yine spor ya da vücut geliştirmeyle uğra- şan ergenlerde steroid kullanımı da araştırılmalıdır. Ergen madde kullandığı bilgisini 214 ailesi ile paylaşması konusunda desteklenmeli; ancak hayati tehlikenin olmadığı ve ergenin sorunu üzerinde çalışacağının düşünüldüğü durumlarda gizlilik ilkesine bağlı kalınmalıdır. “Sexuality” (Cinsellik): Cinsellik sorgulaması, görüşmenin en dikkatli olunması gereken kısımlarındandır. Madde öyküsü alınırken kullanılan arkadaş çevresinden konuya yaklaşım, burada da uygulanabileceği gibi daha büyük ergenlere doğrudan da sorulabilir. Cinsellik öyküsü alınırken önce romantik birliktelikler, daha sonra bu birlikteliklerde cinselliğin yeri sorulmalıdır. Kişiden kişiye cinsellik tanımı değişebileceğinden; doğru bir öykünün alınabilmesi için ergenin kiminle, hangi koşullar altında, ne yaşadığını tanımlaması istenmelidir. Ergenin güvenli cinsel ilişki konusundaki bilgisi ölçülmeli ve eksikleri tamamlanmalıdır. Cinsel yolla bulaşan hastalıklar açısından risk faktörleri ve şüpheli klinik bulguların varlığı sorgulanmalıdır. Cinsel istismar sıklığının ergenler arasında da fazla olduğu düşünüldüğünde, ergene onu rahatsız eden ve iste- ği dışında gelişen bir cinsel temas yaşayıp yaşamadığı da sorulmalıdır. Hekimin cinsel öyküyü almadan önce, bu öyküyü alma amacını aktarması hem ergeni rahatlatacak hem de ergenle hekim arasındaki sınırın korunmasına yardımcı olacaktır. “Suicidality” (İntihar ve depresyon): Ergenler arasında depresyon sıklığı fazladır ve çoğu ergenin hayatının bir döneminde intiharı düşünebileceği bilinmektedir. Sürekli sıkıldığını ifade eden, uykusu ve iştahı bozulmuş, ağlama sıklığı artmış, mutsuz, umutsuz, huzursuz, kaygılı, içine kapanık ergenlerde depresyondan şüphelenmeli ve bu gibi durumlarda kendine zarar verme düşünceleri doğrudan sorulmalıdır. İntihar düşüncesinin sorgulanması, intihar girişimini tetiklemeyeceği gibi ergenin içinde bulunduğu riskli durumun da aydınlatılmasını sağlayacaktır. Ailede depresyon ya da intihar öyküsü, ergenin daha önce intihar girişiminde bulunmuş ya da depresyon nedeniyle tedavi görmüş olması mutlaka aydınlatılması gereken sorulardır. Bu aşamaya gelininceye kadar diğer basamaklardan elde edilen bilgiler ergenin depresyon riskini ve altta yatan olası nedenini ortaya çıkarmada yol gösterici olacaktır. “Safety” (Güvenlik): Ergenlerin mortalite ve morbidite nedenlerinin başında şiddet gelmektedir. Motorlu taşıt kazaları en önemli mortalite nedenlerinden biridir. Bu nedenle ergene kendisini böyle kazalardan korumak için nelere dikkat ettiği sorulmalı ve özellikle madde etkisi altında taşıt kullanımına dikkat çekilmelidir. Aile içi, arkadaşlar arası, yaşanılan bölgede ya da okulda şiddet ve cinsel istismar konusunda öykü derinleştirilmelidir. Görüşme sonunda ergenin hayatıyla ilgili endişe yaratan durumlar kadar, güçlü olan yönleri de açıkça belirtilmelidir. Görüşme sırasında konuşulamayan; ancak ergenin anlatmak istediği başka konular varsa zaman ayrılmalı ve ileri bir tarihte ergen tekrar çağrılmalıdır. Görüşmenin ergen açısından nasıl geçtiğiyle ilgili geri bildirim almaktan korkulmamalıdır. Unutulmamalıdır ki, ergenlere yeterli zaman ayrılamaz ve ayrıntılı bir psikososyal gözden geçirme yapılamazsa, hayati problemlerin tespit edilmesi ve ileriye yönelik önlemlerin alınması mümkün olmayacaktır. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Fizik Muayene | Yenidoğan | İlk Hafta | 1.Ay | 2.Ay | 3.Ay | 4.Ay | 6.Ay | 9.Ay | 12.Ay | 18.Ay | 24.Ay | 30.Ay | 3.yaş | 4.yaş | 5.yaş | 6.yaş | 7.yaş | 8.yaş | 9.yaş | 10-14.yaş | 15-18.yaş | 19-21.yaş | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Prosedürler | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Yenidoğan | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Yenidoğan | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Yenidoğan | İlk Hafta | 1.Ay | 2.ay | 3.Ay | 4.Ay | 6.Ay | 9.Ay | 12.Ay | 18.Ay | 24.Ay | 30.Ay | 3.yaş | 4.yaş | 5.yaş | 6.yaş | 7.yaş | 8.yaş | 9.yaş | 10-14.yaş | 15-18.yaş | 19-21.yaş | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Yenidoğan | İlk Hafta | 1.Ay | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 9.ay | 5.yaş | 10-14.yaş | 15-18.yaş | 19-21.yaş | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 24.Ay | 30.Ay | 3.yaş | 4.yaş | 5.yaş | 6.yaş | 7.yaş | 8.yaş | 9.yaş | 10-14.yaş | 15-18.yaş | 19-21.yaş | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
HiperlipidemiErişkinlerde görülen aterosklerozun çocukluk döneminde başladığı bilinmektedir. İki yaş ve üzerindeki sağlıklı çocuklarda aterosklerozun önlenmesi için beslenme önerileri:
TaramaYüksek lipid düzeyleri olan çocuk ve adolesanların erken tanı ve tedavisi erken yaşta koroner kalp hastalığı gelişimini önleyebilir. Hiperlipidemi taramasının iki yaşından itibaren risk altındaki tüm çocuklara uygulanması önerilir.
Hiperlipidemi açısından risk altındaki çocuklar
Erken tanıya katkıda bulunabilen diğer risk faktörleri
Tıbbi tarama:
Beslenme taramasıHiperlipidemi veya hiperlipoproteinemi kan lipid seviyelerindeki yükselme için kullanılan bir terimdir. Tablo 1’de hiperlipidemi açısından yüksek riskli çocuklar ve adolesanlar için kabul edilebilir, sınırda ve yüksek kolesterol düzeyleri değerleri bulunmaktadır.
Tablo 1: Yüksek riskli çocuk ve adolesanlarda kolesterol düzeyleri
Laboratuar analizi:Kan lipid düzeylerinin izlemi (12 saatlik açlık sonrası lipoprotein analizi)
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| İlk Hafta | 1.Ay | 2.Ay | 3.Ay | 4.Ay | 6.Ay | 9.Ay | 12.Ay | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 4.Ay | 6.Ay | 9.Ay | 12.Ay | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 3.Ay | 4.Ay | 6.Ay | 9.Ay | 12.Ay | 18.Ay | 24.Ay | 30.Ay | 3.yaş | 4.yaş | 5.yaş | 6.yaş | 7.yaş | 8.yaş | 9.yaş | 10-14.yaş | 15-18.yaş | 19-21.yaş | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Danışmanlık | Yenidoğan | İlk Hafta | 1.Ay | 2.Ay | 3.Ay | 4.Ay | 6.Ay | 9.Ay | 12.Ay | 18.Ay | 24.Ay | 30.Ay | 3.yaş | 4.yaş | 5.yaş | 6.yaş | 7.yaş | 8.yaş | 9.yaş | 10-14.yaş | 15-18.yaş | 19-21.yaş | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Uyarı
Bu web sitesi Sağlık profesyonelleri(Hekim, hemşire vs..) için tanıtım amaçlı hazırlanmıştır. Web sitemizi kullanarak sağlık profesyoneli(Hekim, hemşire vs..) olduğunuzu beyan etmiş sayılırsınız